'The Great Gatsby' (2013) - Jay Gatsby misteriotsua

New York, 20ko hamarkada. Nick Carraway (Tobey Maguire) Wall Street-en lanean hasi berri den gazte bat da, bere helburuen artean “amets amerikarra” betetzea dago. Carraway etxe txiki batean bizi da, hiritik urrun eta justu-justu Gatsburen etxe erraldoiaren ondoan.

Dirudienez, inork ez du Jay Gatsby (Leonardo Dicaprio) ezagutzen. Espia nazia? Hiltzaile bat? Kontrabandista? Gerra heroia? Ugariak dira Gatsby misteriotsu eta aberatsaren pertsona inguratzen duten zurrumurruak. Gatsby festa itzelak antolatzen ditu bere “jauregian”. Bertara hurbiltzen diren gehienek ez dute Gatsby ezagutzen, horregatik Gatsbyren inguruan dugun informazio eskasa ez dakigu egia ala gezurra den. Istorioaren narratzaile eta idazle gisa, Gatsby misteriotsua aurkeztuko digu Carrawayk. Egun batetik bestera, Carraway festaz festa joango da eta inoiz pentsatu ez zuen mundu batean murgilduko da.

Baina, nor da Jay Gatsby?

Gatsbyren inguruan eman diguten informazioa, esan bezala, ez dakigu egia ala gezurra den. Familia xume batean jaio zen, baina denbora eta esfortzuarekin Gatsbyk dirutza eta arrakasta lortu du, “amets amerikarra”. Bere bizitzan zehar egin duen ekintza oro helburu bakar bat du: Daisyren maitasuna berreskuratzea. Gatsby ideia batez maiteminduta dago, bost urtez idealizatzen eman dituen maitasunaren ideia batez. Daisy Buchanan (Carey Mulligan) ikusi zuen une berean maitemindu zen Gatsby. Dena kalkulatu du, plan perfektua eraiki du. Bost urte eman ditu plan hori prestatzen. Gatsby pertsona baikorra da, eta ez du inoiz itxaropena galduko. Gauero bere etxetik begiratzen duen argi berdea harrapatzeko prest dago. Bere iragana berreraiki nahi du.

Daisy ezkonduta dago orain, ez dago pozik, baina benetan desiratzen duena zer den ez du argi. Ez du bakarrik egon nahi. Senarraren itzalpean bizi da, Gatsby tristurarekin gogoratzen du, baina urteak igaro dira eta galdutako denbora hori ez da bi egunetan berreskuratzen. Daisy emakume objektu gisa tratatzen dute, erabakiak hartzerako orduan zer esanik ez duelako.

Gatsbyk nahi duen guztia lor dezake, horretarako dirua duelako. Zeruan kokatzen du bere muga, denboran galdutako une bat berreskuratu nahi du, eta beti gora egin nahi du. Inguruan duen guztia gehiegizkoa da, eta artifiziala. Baina hainbeste artifiziok bakardade itzela ezkutatzen dute. Bakardade hori festa izugarriekin estaltzen saiatzen da. Hipokrita ugari ditu ondoan, baliteke Carraway bere lagun bakarra izatea.

Artifizio gehiegi

Baz Luhrmann zinema zuzendari bitxia da. Luhrmann, besteak beste, ‘Romeo + Juliet’ (1996) eta Moulin Rouge! (2001) musikal bikainaren zuzendaria da. Bere estiloa “bideokliperoa” dela esan dezakegu: filtroen erabilpen ugari, kamera mugimendu gehiegi, muturreko zoomak, muntaketa bizkorregiak… Guzti hori, kasu honetan, zorabio eta konfusio sentsazio bat sortarazten du eta horrek, jasotzen ari garen informazio guztiaren asimilazioa oztopatzen du; eta gainera, istorioan inplikatzea zail egiten du. Bestetik, formari dagokionez, ‘The Great Gatsby’ eta ‘Moulin Rouge!’-en artean parekotasunak agerikoak dira. Badira nahiko antzekoak diren zenbait une, adibidez, Carraway idazmakina batean Gatsbyren istorioa idazten dagoen unea, ‘Moulin Rouge!’-en Christian (Ewan McGregor) bere maitasun istorioa idazten ari den unearen kalkoa da ia-ia. Baina kasu honetan, ez du hain ongi funtzionatzen.

‘The Great Gatsby’ pelikulan drama, amodioa, komedia, inbidia, ametsak, itxaropena… eta batez ere gehiegikeria topatzen dugu. Artifizio gehiegi, istorioaren kalterako. Luxua, kolorea, soinu banda… aipagarriak diren zenbait elementu ditu pelikulak, baina zerbaitek huts egiten du. Pelikula azalean gelditzen da, artifizio guztiek edukia bera baino garrantzia handiagoa dutela dirudi. Gatsby misteriotsuaren inguruan jasotzen ditugun datuak berriak baino, errepikakorrak dira. Hau da, pelikularen amaieran Gatsbyren pertsonaren inguruan eraiki dugun ideia pelikularen erdialdean eraikitakoaren berdina da. Hori dela eta, beraren inguruan dugun informazio hori egia ala gezurra ote den pentsatzen jarraitu dezakegu.

Luhrmannen lana ez zait gehiegi gustatu, baina aktoreen lana, aldiz, bai. Tobey Maguire, pantaila handian desagertuta zebilen aktorea Nick Carrawayren rola antzezten du, Gatsbyren lagun bakarra. Leonardo Dicapriori dagokionez, beti bezala, lana ona egiten du. Bere begirada eta keinuak gustatu egin zaizkit: inozente, maitabera, zoro, okertutako irribarrea, keinu urduriak, nerabe bat balitz bezala… Hori bai, Carey Mulligan eta Dicaprioren artean kimika faltan bota du, edo hobeto esanda, Gatsby eta Daisyren artean. Baliteke berreskuratzen saiatzen diren “txispa” hori ez existitzea. Bien artean hoztasuna ageri da.

Hainbeste komentatu den soinu banda ongi dago, hala ere presentzia gehiegi du pelikulan. Soinu bandaren abesti printzipala Lana del Rey-ren ‘Young and beautiful’ da. 

Maitasunaren idealizazioa, amets-gaizto bihurtu diren amets zoragarriak … Pelikulak zenbait une on ditu, baina esan bezala, azalean geratzen diren momentu asko ditu ere. Koloretsua eta bizia forman, baina hotza tratamendu eta pertsonaien garapenean.

Orokorrean, pelikula txarrak jaso ditu, horregatik espektatiba txikirekin ikusi dut. Pelikulak ez nau erabat konbentzitu, baina erraz ikusten da eta ondo pasatu dut ikusten. Lastima, Luhrmannek esku artean zuen material ona aprobetxatu ez izana.