19/12/12

'The Hobbit: An unexpected journey' (2012) - Trilogia berri baten hasiera




(!) Oscar sariak 2013: hiru izendapen lortu ditu 'The Hobbit' pelikulak: Zuzendaritza artistikoa, Makilaje onena eta Ikusizko efektu onenak.

Bederatzi urte luze igaro dira ‘The Lord of The Rings: The Return of the King’ estreinatu zutenetik, eta orain ‘The Hobbit’ pelikularen eskutik J.R.R. Tolkienen unibertsora bueltatzeko unea heldu da. Peter Jacksonek zuzendutako The Lord of The Rings trilogia benetan bikaina dela pentsatzen dut, beraz gogo handiak nituen ‘The Hobbit’ liburuaren moldaketa zinematografikoa ikusteko. Moldaketak hiru atal izango ditu, gehiegi nire ustez, baina beno. Ongi etorriak izan daitezela hiru pelikulak!

Bilbo Baggins lasai eta eroso bizi da bere etxe dotorean, espero ez duen bisita batek bere errutina hankaz gora jartzen duen arte. Ia konturatu gabe, Bilbo bizitzan izandako abentura eta bidaia zirraragarrienaren parte bilakatuko da. Gandalf,  Thorin eta beste hamabi nanoekin batera (Dori, Nori, Ori, Gloin, Kili, Fili, Bofur, Bifun, Balin, Dwalin, Bombur) Bilbo “misio” berezi baten parte bihurtuko da: Erebor berreskuratu beharko dute. Smaug dragoiak Erebor bereganatu zuen eta bertan bizi ziren nanoak bertatik bota zituen. Orain, Thorinek, tokiaren lider eta oinordeko bezala, legitimoki berea dena berreskuratzeko ordua dela erabaki du.

Lehenengo entrega honek helburu bat du: pertsonaia nagusiak aurkeztea eta bidaiaren helburua zein den azaltzea. Detailez betetako pelikula dela uste dut, nire interesa erraz irabazi du istorioak, agian Tolkienen mundura bueltatzeko gogoak nituelako. The Lord of The Rings trilogiarekin konparatzeak ez du merezi, berez, The Hobbiten estiloa edo tonua berbera ez delako. Oraingoan istorioaren oinarria ipuinetik hurbilago dago, eta umore kutsua nabarmenagoa da.

13/12/12

Golden Globes 2013 - Izendapenak

AEBetako kritikak zenbait izendapen-zerrenda egin eta sari banatu egin ditu jada, baina Oscar Sarietara begira, benetan garrantzia hartzen duen sari banaketa Golden Globe sariena izan ohi da. Hollywooden lanean dabilen atzerriko prentsak banatzen dituen sariak ditugu hauek, eta beti bezala Oscarzaleek itxaroten duten  data garrantzitsua da izendapenen eguna.

Hona hemen zinema kategorietan nagusietako izendatuen zerrenda:


FILMA HOBERENA - DRAMA
'Argo'
'Django Unchained'
'Life of Pi'
'Lincoln'
'Zero Dark Thirty'

FILMA HOBERENA - MUSIKALA/KOMEDIA
'The Best Exotic Marigold Hotel'
'Les Misérables'
'Moonrise Kingdom'
'Silver Linings Playbook'
'Salmon Fishing in Yemen'

ZUZENDARI HOBERENA
Ben Affleck 'Argo'
Kathryn Bigelow 'Zero Dark Thirthy'
Ang Lee 'Life of Pi'
Steven Spielberg 'Lincoln'
'Quentin Tarantino 'Django Unchained'

GIZONEZKO ANTZEZLE HOBERENA - DRAMA
John Hawkes 'The Sessions'
Richard Gere 'Arbitrage'
Daniel Day-Lewis 'Lincoln'
Joaquin Phoenix 'The Master'
Denzel Washington 'Flight'

GIZONEZKO ANTZEZLE HOBERENA - KOMEDIA/MUSIKALA
Jack Black 'Bernie'
Bradley Cooper 'Silver Linings Playbook'
Hugh Jackman 'Les Misérables'
Bill Murray 'Hyde Park on Hudson'
Ewan McGregor 'Salmon Fishing in Yemen'

EMAKUMEZKO ANTZEZLE HOBERENA - DRAMA
Jessica Chastain 'Zero Dark Thirty'
Marion Cotillard 'Rust and Bone'
Helen Mirren 'Hitchcock'
Naomi Watts 'The Imposible'
Rachel Weisz 'The Deep Blue Sea'

EMAKUMEZKO ANTZEZLE HOBERENA - KOMEDIA/MUSIKALA
Emily Blunt 'Salmon Fishing in Yemen'
Judi Dench 'The best exotic Marigold Hotel'
Jennifer Lawrence 'Silver Linings Playbook'
Maggie Smith 'Quartet'
Meryl Streep 'Hope Springs'

GIZONEZKO BIGARREN ANTZEZLE HOBERENA
Alan Arkin 'Argo'
Leonardo DiCaprio 'Django Unchained'
Philip Seymour Hoffman 'The Master'
Tommy Lee Jones 'Lincoln'
Christoph Waltz 'Django Unchained'

EMAKUMEZKO BIGARREN ANTZEZLE HOBERENA
Amy Adams 'The Master'
Sally Field 'Lincoln'
Anne Hathaway 'Les misérables'
Helen Hunt 'The Sessions'
Nicole Kidman 'The Paperboy'

GIDOI HOBERENA 
Chris Terrio 'Argo'
Quentin Tarantino 'Django Unchained'
Tony Kushner 'Lincoln'
David O. Russell 'Silver Linings Playbook'
Mark Boal 'Zero Dark Thirty'

ATZERRIKO PELIKULA HOBERENA
'Amour' (Austria)
'A royal affair' (Danimarka)
'Rust and Bone' (Frantzia)
'Kon-Tiki (Norvegia)
'Intouchables' (Frantzia)

ANIMAZIO PELIKULA HOBERENA
'Brave'
'Frankenweenie'
'Rise of the guardians'
'Wreck-it Ralph'
'Hotel Transylvania'

SOINU BANDA HOBERENA
Dario Marianelli 'Anna Karerina'
Alexandre Desplat 'Argo'
Mychael Danna 'Life of Pi'
John Williams 'Lincoln'
Reinhold Heil, Johnny Klimek, Tom Tykwer 'Cloud Atlas'

ABESTI HOBERENA
For You - 'Act of valor'
Not running anymore - 'Stand up Guys'
Safe and sound - 'The Hunger Games'
Skyfall - 'Skyfall'
Suddenly - 'Les Misérables'

Izendapen gehien lortu dituen pelikula Steven Spielbergek zuzendutako 'Lincoln' izan da, 7 guztira. Horren segidan Ben Afflecken 'Argo' eta Quentin Tarantinoren 'Django Unchained', bakoitzak 5 izendapenekin. Nahiz eta soilik hiru izendapen lortu 'Life of Pi' indartsu sartu da izendapenen zerrendetan Pelikula eta Zuzendari hoberenaren kategorietan izendapenak lortu baititu. Juan Antonio Bayonaren 'The Impossible' filme arrakastatsuak izendapen bakarra lortu du emakumezko antzezle hoberenaren kategorian. Golden Globe sarien banaketa urtarrilaren 13an izango da.

5/12/12

'Life of Pi' (2012) - Pi eta Richard Parkerren abentura



Erlazionatutako edukia: Azpitituluak euskaraz

Narratutako bizitza bat, detaile ugarirekin apaindutakoa, errealitate hutsa baino hunkigarriagoa izan daiteke. Gure esku dago zein bertsio sinetsi, erreala ala fikziozkoa. Life of Pi pelikulan eztabaida horrekin topo egiten dugu, ez da errealitate eta fikzioaren arteko harremana zalantzan jartzen duen lehen pelikula, baina kasu honetan, pelikularen mezua espiritualagoa da. Life of Pi pelikulan, Jainkoa nola ezagutu zuen kontatzen digu Pik.

Pelikula moldaketa bat da eta liburua irakurri ez dudala esan behar dut. Hori dela eta pelikularen kritika egiterakoan soilik pelikulan ikusitakoan oinarrituko naiz (amaiera aldatu omen dute). Life of Pi pelikularen zuzendaria Ang Lee da. Honen filmografian era askotariko pelikulak topa ditzakegu: Sense and Sensibility, Brokeback Mountain edo Croching Tiger, Hidden Dragon, besteak beste. Kritikak spoilerrak ditu.

1/12/12

'Fight Club' (1999) - Ezagutzen duzu Tyler Durden?


tyler_durden_jack

Jack da Tyler Durden hobeto ezagutzen pertsona. (protagonistak ez du izen propiorik, beraz Jack izena jarriko diogu). Pelikularen hasierako kredituek klimaxean kokatzen gaituzte. Jack ikaratuta dago, urduri; pistola bat du ahoan, Tyler Durdenen esku dago tiro egitea ala ez. Dena amaituko den unea da hori. ‘Fight Club’ pelikula bikaina dela pentsatzen dut. David Fincherrek zuzendutako pelikula polemikoa izan zen estreinatu zuten garaian. Publikoa alde, baina kritika kontran. ‘Fight Club’ pelikula iluna da bai forman bai mezuan.

Pelikularen narratzailea Jack (Edward Norton) da. Berak emango digu Tyler Durdenen (Brad Pitt) berri. Flashback luze baten bidez eta off ahots orojakile baten laguntzaz Jacken bizitza miserablearen berri dugu. Ezin du lorik egin, insomnioa du

26/11/12

'Casablanca' (1942) - 70. urteurrena


‘Casablanca’ pelikula zinemaren historiko klasiko handienetako bat da. Aurten pelikularen estreinaldiaren 70. urteurrena ospatzen da, hori dela eta pelikulari omenaldi txiki bat egiteko une aproposa da. Klasiko handi guztiekin gertatzen den bezala, Michael Curtizek zuzendutako pelikularen elementu txikiena ere aztertua izan da. Eszena eta esaldi ospetsu ugari dituen pelikula den arren, hitzak beharrezkoak ez diren eszena bati buruz hitz egitea erabaki dut, bereziki gustatzen zaidan eszena bati buruz: Ilsa eta Ricken begiradaktopo egiten duten unea.

Aipatutako eszenan gauza asko esaten dira, baina hitzak erabili gabe, begiradekin nahikoa da dena ulertzeko. Sami, pianojoleari, “As time goes by” abestia jotzeko eskatzen dio Ilsak. Abesti eder horren lehenengo notak entzuten direnean Ilsaren begirada oroitzapen batean murgiltzen eta galtzen da. Ez dakigu zer demontre pentsatzen ari den  baina Ilsa baina hunkituta dago. Jaso dugun informazio bakarra abesti hori ‘Rick’s cafe’-n debekatuta dagoela da. Abestia entzuterakoan, Rick Blaine piano-jolearengana hurbiltzen da, haserre.
Une horretan Rick eta Ilsaren begiradak topo egiten dute. Denbora gelditzen da. Ez dago zer esaterik. Are gehiago, ez da beharrezkoa ezer esatea dena dakigulako: Ilsaren oroitzapena zein zen eta Rickek gogoratu nahi ez zuen hori zer zen. 
Geroago, taberna itxita dagoenean, ‘As time goes by’ berriro jotzeko eskatzen dio Rickek Sami. Oraingoan dena ilun dago, Rick bakarrik dago, norbaiten zain. Paris gogoratzen du. Ahaztu ezin dezakeen hori gogoratzen du. Itxita zegoen zauria berriro ireki da. Klasikoa.

Estekak: Azpitituluak euskaraz 

18/11/12

'Skyfall' (2012) - Zauritutako heroia


(!) Oscar sariak 2013: 5 izendapen lortu ditu 'Skyfall' pelikulak: Argazkigintza onena, Soinu banda onena, Abesti onena, Soinu onena eta Soinu efektu  onenak.

Erlazionatutako edukia: Azpitituluak euskaraz

Ondorengo kritikak spoilerrak izan ditzake

James Bonden pelikulek 50 urte betetzen dituzte aurten, eta urteurrena ospatzeko, Ian Flemingek idatzitako istorioetan oinarritutako espioiaren inguruko pelikula berria estreinatu dute: Skyfall. Bond agentearen hogeita hirugarren pelikula zuzentzeko ardura Sam Mendesek hartu du. Protagonista Daniel Craig aktore ingelesa dugu berriro ere (James Bond agentea gorpuzten duen hirugarren pelikula da hau).

Skyfall pelikulan zauritutako heroiaren definizio berriarekin topo egiten dugu, Christopher Nolanek zuzendutako Batmanen trilogiaren influentzia agerian utziz. ‘Skyfall’en James Bond, eraldatu eta berpiztu batekin topo egiten dugu. 'Skyfall' espioiari buruzko pelikulen artean zirraragarrienetako bat da, baita hunkigarrienetako bat ere. ‘Bond, James Bond’ jaunaren arerio nagusiena bera izango da. Ondo zuzendutako pelikula da, aktoreen lana ona da eta generoaren zaleentzat gomendagarria da oso.

9/11/12

'The Impossible' (2012) - Biziraupena


(!) Oscar sariak 2013: Izendapen bat lortu du 'The Impossible' pelikulak: Emakumezko aktore onena (Naomi Watts)

Pelikula estreinatu zutenean sare sozial nagusietan tendentzia bihurtu zen; egunero pelikularen kritika onak irakurtzeko aukera genuen Twitterren, publikoaren iritziak, publikoaren zorabioak, pelikula hasi eta ordu erdira zine-aretoa utzi zuen jendearen iruzkinak…

Kritikaren eta publikoaren harrera ona ikusi ondoren, pelikula itzela izateko aukera handiak zirela pentsatu nuen, eta hori, beti arazo bat izan ohi da. ‘The Impossible’k izan duen marketin kanpaina itzela izan da, eta ekoizle askok desiratzen duten gauza bat lortu du pelikulak: ahoz ahozko publizitatea.


29/10/12

'Network' (1976) - Howard Bealen amorrua


Noraino heldu daiteke telebistak duen boterea? Etika eta moralak ba al dute tokirik industrian? Edo, audientzia lortzeagatik edozer egitea zilegia da? Telebista ikusiz gero, egunero plantea ditzakegun galdera dira horiek. 70ko hamarkadaren amaieran, 'Network' pelikulak ere planteatu zituen. Sidney Lumetek zuzendutako peikula muturreraino eramandako satira dugu.

Audientziak agintzen du, telebistak du kontrola. Ekoizle eta zuzendariek edozein gauza emititzeko kapaz dira, helburua: eduki ikusiena izatea. Gaur egun (ala agian betidanik?), sexuak, morboak, goreak, eta biolentziak ikusle kopuru esanguratsu baten arreta erraz deitzen dute. Morboak audientzia erakartzen du, eta ekoizleek hori badakite, ez nabil gauza berririk esaten.

Urte asko daramatza Howard Bealek (Peter Finch) gaueko albistegiak aurkezten, baina audientziaren jaitsiera dela eta, bere jardunaren jarraikortasuna zalantzan jartzen dute ekoizleek. Gau batean, albistegietan zuzenean bere buruaz beste egingo duela esatean, Howardek, ustekabean harrapatuko ditu audientzia eta lankideak. Noski, bere zuzeneko heriotza iragarri ostean, audientziak ikarragarri gora egiten du eta Howard nazio mailako albiste bihurtzen da.

28/10/12

'Argo' (2012) - Ben Affleckek zuzendutako erreskatea


(!) Oscar Sariak 2013: 'Argo'-k 7 izendapen lortu ditu: Pelikula onena, Gizonezko bigarren aktore onena (Alan Arkin), Moldatutako gidoi onena, Muntaketa onena, Soinu banda onena, Soinu onena eta Soinu efektu onenak.

Thrillerra, intriga, akzioa, drama, komedia... asko dira 'Argo'n ageri diren genero zinematografikoak. Ben Affleckek zuzendutako hirugarren film luzea dugu 'Argo'. Aktore-zuzendariak  pelikulan era koherente eta eraginkorrean nahasten ditu aipatutako genero horiek, eta kontuan hartzeko zuzendaria dela argi eta garbi uzten digu berriz ere. Zuzendaritzan aurkitu du Ben Affleckek bere tokia, eta ez du batere gaizki egiten.

1979an, CIAk Kanadako gobernuaren laguntzarekin, Iranen erreskate-operazio bat aurrera eraman zuten. AEBek Teheranen zuten enbaxadan iraniar talde batek okupatu zuen. Bertan zeuden langile gehienak atxilotu zituzten iraniarrek, sei izan ezik. Sei pertsonek enbaxadatik ihes egitea lortu zuten, eta kanadarren enbaxadara hurbildu ziren babes eske. Hala ere, ihes egitearen ideia ez zen hasiera batean pentsatu zuten bezain ona izan. Sei pertsona horien ihesaldiaren berri dutenean, espioiak izatea leporatu zieten iraniarrek, hau da, sei estatubatuar  horiek aurkitzekotan, seguruenik, hilko zituzten. Iheslariak, "gonbidatuak" izatera igaro ziren. 

26/10/12

'Thank you for smoking' (2005) - Maltzurren defendatzailea


‘Thank you for smoking’ Jason Reitmanek zuzendutako lehen film luzea da. Komedia edo satira honek sektore guztiak kritikatzen ditu. ‘Thank you for smoking’ Christopher Buckleyk idatzitako eleberrian oinarritzen da pelikula. Oro har, tabakoaren industriaren lobbyak, alkohola, armak, gobernua, kapitalismoa eta amerikar gizartearen itxurazko puritanismoa kritikatzen ditu pelikulak. Enpresa erraldoientzat, hiritarrak, pertsonak, zenbaki eta datu hutsalak baino ez dira, maneia ditzaketen datuak. Gainera, sektoreen arteko lehiaketa antzeko bat sortu dela dirudi: nor izango da ondorio latz gehien eragingo dituen enpresak?

Negozioak egiterako orduan, denak balio du. Moral bikoitza izatea arrakasta lortzeko giltzarria da, gezurra eta eroskeria, elkarrizketarako bidea. Egoera horren aurrean soilik bi aukera ditugu: bata, sistemaren kontra egitea; bestea, sistema horretatik onurak ateratzea. Azken hori da Nick Naylorrek, komedia beltz honen protagonistak, egiten duena.

23/10/12

'Looper' (2012) - Oraina, etorkizuna, "buklea" eta fundatzailea


Kritika honek spoilerrak ditu. Ikusle askoren ustetan, ‘Looper’ pelikula zientzia-fikzio generoaren klasiko bihurtzeko sortu da, ‘Blade Runner’ Ridley Scottek zuzendutako maisu-lanarekin konparatu dute batzuek (gehiegizkoa iruditzen zait konparaketa hori). ‘Looper’ entretenigarria da, konplexua, maneiatzeko erraza ez den gidoi bat du pelikulak. Pelikulak planteatzen duen dinamikan, labirinto zirkularrean, behin sartuta (pelikularen protagonistak behin baino gehiagotan azaltzen du Looper baten lana eta denbora-bidaien nondik norakoak), ez dago arazorik. Pelikula akzioa eta thrillerra nahasten ditu, zine beltzaren zenbait elementu antzeman ditzakegu ere, adibidez: galduta dagoen heroia, zaurituta dagoena. ‘Looper’ ez da entretenimendu hutsa, Looper askoz gehiago da.

Looper pelikulan orainak eta etorkizunak talka egiten dute. Oraina 2044.urtean kokatzen da; etorkizuna, aldiz, 2074an. Istorioaren protagonista Joe da, ‘Looper’ bat, hiltzaile bat. Horren ardura, etorkizunetik orainera bidaltzen dizkioten biktimak hiltzea da. 2074an denbora-bidaiak asmatu zituzten, baina sortu eta berehala ilegalizatu zituzten. Orain soilik mafiek erabiltzen dituzte euren biktimak iraganera bidaltzeko eta horien arrasto oro ezabatzeko. Bertan, 2044ean , erlojua eta arma kargatuta eskuartean dituela, zain dago Joe. Biktimak ailegatu eta berehala, ondo-ondotik tirokatzen ditu Joek. Hori da Looper baten egitekoa, “etorkizuneko zaborra garbitzea”. Dena okertu egingo da Joek jasotzen duen bidalketa bera dela ikusten duenean (“etorkizuneko Joe”). Bere buklea ixteko unea heldu da. Nolabait bere burua hiltzeko ardura izateaz aparte, desberdintasun txiki bat dago: biktimak beti eskuak lotuta eta burua estalita dute, baina oraingoan ez. 2074ko Joek, eskuak aske ditu eta aurpegia agerian du. Horretarako arrazoi bat dago.

19/10/12

'Big Fish' (2003) - Edward Bloomen bizitza



Baliteke, ‘Big Fish’ Tim Burtonek zuzendutako azken pelikulen artean gehien gustatu zaidana izatea, benetan hunkitu nauen bakarra (eta 2003koa da!!).  Esan beharra dago: azken urteotan nahiko irregularra izan da zuzendariaren filmografia. ‘Big Fish’en istorio eder batekin topo egiten dugu, narrazio magikoa, pertsonai atseginak, maitasuna, drama… Pelikularen gakoa errealitatea eta fikzioaren arteko muga etengabe zeharkatzean dago. Gainera, istoriotxoak eta narratzaileak nahastuta, narrazioaren artea aldarrikatzen du Burtonek pelikula eder honekin.

‘Big Fish’ pelikula Burtonen estetikaren ikusizko elementu identifikagarri batetik urruntzen da apurtxo bat: iluntasuna. Baina, ez guztiz. ‘Big Fish’ argiz, bizitzaz, maitasunaz, oro har, magiaz betetako pelikula da. Kontran, pelikularen gaia ilunagoa da: Edward Bloomen helburuetako bat heriotzarekin lotuta dagoelako (hilezkortasuna).

16/10/12

'Grease' (1978) - You're the only one that I want


'Grease' musikala berriro ikusi dut, musikal ona dela pentsatzen dut, erraz ikusten den pelikula da: dibertigarria, alaia, denboraren igarotzea nahiko ondo jasan du eta soinu banda ezinhobea da (ba al da pelikularen abestiak ezagutzen ez dituen norbait?).  'Grease' pelikularen oinarria sinplea da: mutil (itxuraz) inozentea neska zintzoa ezagutzen du udan  eta maitasun istorio ederrena bizitzen dute. Danny Zuko eta Sandra Olson, kasualitatez, institutuan berriro elkartuko dira. Hala ere, gauzak asko aldatu dira, ez dira udan bezain "idilikoak": Danny Zuko mutil ezagun, bihurri eta harroputza da, institutuan ez dago Sandyk udan ezagutu zuen mutil zintzoaren arrastrorik. Maitasuna ala popularitatea? Hori da pelikularen protagonisten, Danny eta Sandyren, dilema.

'Grease' musikal zinematografikoen eta nerabe edo "teen movie" deritzonaren erreferente bihurtu zen. Pelikula erraz identifikatzen den  "marka" bat da: soinu banda, pertsonaiak, estilismoa, pertsona orok ezagutzen ditugun koreografiak...  'Grease' estreinatu zutenean, ordura arte zinemaren historian diru gehiago irabazi zuen hirugarren pelikula bihurtu zen (soilik 'Jaws' eta 'Star Wars'en atzetik). Pelikulak ez nau aspertzen, klasiko bat da. Hona hemen pelikularen inguruko zenbait bitxikeria:

7/10/12

Kiss of the Spider Woman (1985) - Molina, Arregui eta askatasuna



Urteak igaro dira pelikula hau lehen aldiz gomendatu zidatenetik. William Hurt eta Raul Julia dira ‘Kiss of the spider woman’ dramaren protagonistak. Gomendatu zidatenean, pelikula bilatzen hasi nintzen baina ez nuen emaitzarik lortu, oraindik ez zegoen salmentan. Pelikula ikusteko aukerarik ez nuenez, Manuel Puig idatzitako eta pelikularen oinarri den liburua irakurtzea erabaki nuen. Liburua irakurri eta pare bat urte geroago, kasualitatez, pelikula telebistan eman zuten, kalitatea onena ez zen arren, azkenean, ikusi nuen. 

Orain bilaketa “zinefilo” honekin amaitu dut, pelikula Blu-Rayn aurkitu dudalako. Istoriotxo pertsonal honen ondoren, FilmAffinity orrialdean idatzitako kritika nire gune “zinefilora” mugitzeko unea dela pentsatu dut.

‘Kiss of the spider woman’ moldaketa zinematografikoan kartzela gela partekatzen duten bi presoen erlazioan oinarritzen da: batetik Luis Molina (Oscar saria irabazi zuen William Hurtek), homosexual da eta adingabeko galbideratzea leporatuta atxilotu dute; bestetik Valetin Arregui (Raul Julia) dugu, preso politikoa. Molina eta Arregui dira istorioaren zutabeak. Talka egiten duten pertsonaiak dira, balore desberdinak defendatzen dituzte, hala ere, bestearen baloreak errespetatzen ikasiko dute.

Arreguik norbanakoaren askatasuna aukeratzen du existentziaren motor gisa, Molinak aldiz, maitasuna. Errealitatetik ihes egiteko, Molinak 30.hamarkadko zine naziaren istorioak kontatu eta antzezten dizkio Arreguiri.

3/10/12

'Crouching Tiger, Hidden Dragon' (2000) - Borroka komunikazio forma gisa


Wo hu cang long da filmaren jatorrizko izenburua. 2000.urtean mendebaldeko audientziaren arreta deitu zuen Ang Leeren pelikulak. Gainera, Oscar sarietan 10 izendapen lortu eta 4 sari irabazi zituen. Borroka-arteen pelikulei dagokionez, Wo hu cang long berritzailea izan zen (gutxienez mendebaldeko publikoarentzat). Borroka eszenak era bikainean landuta daude, indar handia dute eta ez dira kolpeak ematera mugatzen. Bi pertsonen arteko borroka komunikazio bide gisa azaltzen da Ang Leeren pelikulan, bi lehiakideen arteko elkarrizketa bat balitz bezala, non begiradek eta kolpeek bestearen izaera hobeto ezagutzeko balio duten.

Urteak igaro ditu meditatzen borroka-arteetan aditua den Li Mu Baik. Bere lagun minenari "Ezpata Zerutarra" emangio dio herentzian. Bestetik, Yu Sha laguna eta emakume borrokalari boteretsuari ezpata entregatu arte hori babesteko eskatuko dio. Li Mu Bai eta Yu Sha sekretuki maiteminduta daude; baina euren sentimenduak aitortzeko ez dira gai, beti bakea eta meditazioari eman diote lehentasuna. Bidean, gobernadorearen alaba gaztearekin topo egingo dute, Jen Yurekin. Jen Yu emakume borrokalaria da eta ez dago inposatu dioten patua onartzeko prest, nolabait, Jen Yu, Yu Sha gazte baten isla da.

30/9/12

'Le Concert' (2009) - Tchaikovsky eta desafinatutako oroitzapenak


Komunismoa indarrean zegoen garaian, Andrei Filipov Bolshoi orkestra ospetsuaren zuzendaria izan zen. Orkestraren parte ziren judutarrak ez zituela kaleratuko adierazi zuen Filipovek, hori dela eta, publikoki makurrarazi zuten. Umilazio hori Tchaikovskyren lan zailenetako bat jotzen ari ziren bitartean geratu zen: bibolinerako kontzertua. Orain garbiketa lanak egiten lan egiten du Filipovek. Egun batean, Bolshoi orkestraren zuzendariari zuzendutako fax bat aurkitzen du Filipovek, bertan, Parisen kontzertu bat emateko gonbidapen bat egiten diote orkestrari. Une horretan ideia bat bururatzen zaio Filipovi: bera orkestraren zuzendaria zenean zituen musikariak biltzea, gaurko Bolshoi orkestra ordezkatzea eta Tchaikovskyren kontzertua modu horretan amaitzea.

'Le Concert' asko gustatu zitzaidan zineman ikusi nuenean; agian komedia eta dramaren arteko nahasketagatik, agian Tchaikovskyren musikagatik, ala pelikularen helburua istorio polit bat kontatzea baino ez delako, ez dakit. Pelikula atsegina iruditzen zait. Duela urte asko amaitu gabe gelditu zen kontzertu hori amaitzearekin amets egiten du Andrei Filipovek, dirudiena baino gehiago ezkutatzen duen kontzertu horrekin: oraina eta iraganaren arteko borroka bat. Kontzertu hori amaitzea funtsezkoa da Filipovek dituen zauriak ixteko eta erruki sentimendua desagertzeko.

29/9/12

'The Hobbit' pelikularen poster berria

'The Hobbit: An Unexpected Journey' pelikulak poster berria du. Posterrean Bilbo Bolson hobbitarekin batera ezusteko bidaian parte hartuko duten nano edo ipotxak aurkezten dizkigute. 'The Hobbit' pelikulan pertsonaia berriak eta jada 'The Lord of The Rings' trilogiaren jarraitzaileentzat ezagunak diren pertsonaiak agertuko dira.

'El Hobbit'-en moldaketa zinematografikoa trilogia batean bihurtuko du Peter Jacksonek (hasieran gehiegizkoa iruditu zitzaidan erabakia). Badakigu zein izango den atal bakoitzaren eta estreinaldi data: lehena abenduaren 14an estreinatuko dute; bigarrena, 'The Hobbit: The desolation of Smaug' 2013ko abenduaren 13an; eta hirugarrena, 'The Hobbit: There and Back Again' 2014ko uztailaren 14an.

Dori, Nori, Ori, Gloin, Oin, Kili, Fili, Bafur, Balin, Dwalin, Bombur eta Thorin izango dira Bilbok izango dituen laguntzaileak.

Duela gutxi trailer berria estreinatu dute; horretaz gain, pelikularen webgune ofizialean trailer berriaren amaiera hautatzeko aukera dago (trailerra pertsonalizatzeko bost aukera). Jackson & Tolkienen unibertsora bueltatzeko gogoak ditut.





28/9/12

'High Noon' (1952) - Will Kane, western generoaren ikonoetako bat


'High Noon' Fred Zinnemannek zuzendutako eta suspentse kutsu bat duen western bat da. Gizartearen hipokresia kritikatzen du pelikulak, eta Gary Cooper aktoreak Oscar saria jaso zuen egindako lan onagatik.

'High Noon' heroikotasuna eta norbanakoak bete behar dituen arduren inguruko westerna da. Will Kane Amyrekin (Grace Kelly) ezkondu berri da. Orain herrian betetzen duen sheriff lana alde batera uzteko eta hirira joateko prest dago Kane. Hirian, emaztearekin batera, denda bat irekiko du. Alde egingo duten une berean Frank Miller gaizkilea kartzelatik atera dela eta eguerdiko trenean herrira ailegatuko dela esaten diote sheriffari. Millerek mendekua bilatzen du, Kanen erruagatik atxilotu zutelako. Oraindik herriaren sheriffa denak herria babesteko prest ageri da, horretarako Miller eta horren laguntzaileei aurre egin beharko die Kanek. Herrian ordena ezarri gabe ez du alde egingo sheriffak.

25/9/12

'Les Miserables' (2012) - Trailerra eta poster berria

Tom Hooperrek zuzendu duen 'Les Miserables' musikalaren moldaketa zinematografikoa ikusteko gogo handiak ditut. Pixkanaka sarean eduki berriak igotzen doaz, eta horiek sarreratxo batean biltzeko une aproposa dela uste dut.

'Les Miserables'ek kontatzen digun istorioan Javert (Russell Crowe) polizia gorrotagarria Jean Valjean (Hugh Jackman) preso ohia jarraitzen dabil. Presoa izandakakoak Fantinen (Anne Hathaway) alaba bere kargu hartzea erabitzen duenean, Valjean eta bere ingurukoen bizitza erabat aldatuko da. IMDBren arabera, pelikula abenduaren 28an estreinatuko da.

Pelikularen lehenengo trailerrean, Fantine da protagonista eta musikalaren abesti ezagunenetako bat abesten ikusten dugu: 'I dreamed a dream'. Trailerrarekin Anne Hathaway Oscar Sarien kinieletan egongo dela aurreikusteko nahiko da.



Duela gutxi, trailerraren luzapen bat igo dute sarera, horretan, pelikularen protagonisten iruzkinak entzuteaz aparte, musikak pelikulan zein tratamendu izango duen azaltzen dute. Eszenetan zuzenean abesten dute aktoreek, abestien hunkigarritasunaren mesedetan. Eszenak grabatu bitartean, piano baten soinuaz lagunduta abestu zuten aktoreek, gero post-produkzioan orkestra gehitu dute. Bideoan argi eta garbi azaltzen dute.

19/9/12

'The Best Exotic Marigold Hotel' (2011) - Aktore-taldea



Pelikula batek piztu dezakeen interesari dagokionez badira jarraitzen ditudan zenbait parametro, nagusiak ondokoak: kontatzen den istorioa edo jorratzen duen gaia, pelikularen zuzendaria eta, kasu honetan, aktore-taldea. Edozein proiekturi aurre egiteko kapaz den Britainiar aktore-talde bikaina da pelikula honen protagonista, besteak beste, Tom Wilkinson, Judi Dench, Maggie Smith eta Bill Nighy. Are gehiago, euren presentzia nahikoa da pelikula bati aukera bat emateko.

Errutinarekin apurtzeko Indiara bidaiatzea erabakitzen dute erretirodun batzuek. Zenbait dira "ihesaldiaren" arrazoiak, adibidez: esan bezala errutina, gaixotasuna, erruki sentimendua... Grahamen (Tom Wilkinson) kasuan Indiara bidaiatuko du gaztea zenean bertan bizi izan zuen amodio-istorio baten amaiera tragikoagatik oraindik errudun sentitzen delako. Erruki sentimendu horrek itotzen du. Bere burua bakartzeko gai izan arte ez du bakea lortuko Grahamek. Evelynen (Judi Dench) kasuan, senarraren itzalpean bizi izan den emakumea da. Senarra hiltzen denean, bere bitiza guztiz aldatzeko erabakia hartzen du Evelynek: enplegu bat bilatuko du, teknologia berrietan trebatuko da, bizipenak blog batean partekatuko ditu... India izango da Evelynek dituen helburu berriak gauzatzeko toki perfektua.

9/9/12

'The five-year engagement' (2012) - Donuts-aren teoria



‘Forgetting Sarah Marshall’ (2008) komedian eta ‘The Muppets’ (2011) pelikularen gidoia batera idatzi ostean, Nicholas Stoller zuzendaria eta Jason Segel aktorea berriro bildu dira komedia interesgarri honetan. Komedia erromantiko honen ekoiztea Judd Apatow da.

Urte bat batera daramate Tom (Jason Segel) eta Violetek (Emily Blunt). Bikotekidea pausu bat ematea erabakitzen dute eta ezkontzeko hitza eman dute. Euren erlazioa perfektua izatea nahi dute biek; eztabaidarik gabekoa, non garapen profesionala maitasunerako oztopo ez den. Dena zoragarria dirudi. Egun batean, Michiganeko Unibertsitatean lan egiteko beka bat jasotzen du Violetek, bere ametsa betetzeko aukera. Hori gauzatu ahal izateko, ezkontza atzeratzea erabakitzen dute Violet eta Tomek.

Honaino dena normala dirudi. Zenbait elementu original edo berritzaile ditu pelikulak, generoa bide onetik dabilela agerian utziz, nire ustez. Pixkanaka, eta bazen garaia, komedia erromantiko amerikarra generoaren estereotipoetatik (arrakasta handiago edo txikiagoarekin) aldentzen saiatzen ari da. ‘Bridesmaids’ komediarekin aurrerapauso nabarmena egin zuten, eta orain ‘The five-year engagement’-ekin rolen aldaketa baten alde apustu egiten dute.

3/9/12

'Rocco e i suoi fratelli' (1960) - Simone, Rocco eta Nadia


'Rocco e i suoi fratelli' Luchino Viscontik neorrealismo italiarra deritzonaren baitan egin zuen azken lana da. Rocco, ama eta anairekin batera (Simone, Ciro eta Luca) hegoaldeko herri txiki batetik hirira joaten dira; bertan, Vincenzo zain dute, bost anaien artean nagusia. Aita hil ondoren, semeen bizitza-kalitatea hirian hobeagoa izatea espero du Roccoren amak.

Herritik hirirako emigrazioa, eta aldaketa horrek sortarazten dituen gatazkak neorrealismoan maiz landu zituzten gaiak dira. Pelikulan, hiriko bizitzak anaiengan duen eragina ikusten dugu. 'Rocco e i suoi fratelli' pelikularen ardatz nagusiak bi izango dira: batetik, balioen gatazka; bestetik, Simone, Rocco eta Nadiaren arteko maitasun triangelua.

'Rocco e i suoi fratelli' bost ataletan banatuta dago, anaia bakoitzeko atal bana. Hasieran, pelikula korala izango dela pentsa dezakegu, baina ez da modu horretan garatzen. Guztiek betekizun zehatz bat duten arren, Rocco da pelikularen protagonista.

Ikuslea Roccoren azalean jarri nahi du Viscontik. Horretarako, behin baino gehiago zuzendariak errepikatuko duen mugimendua antzeman dezakegu: Roccoren aurpegira hurbilduko da, horren begiradara. Viscontik nahi duena zera da: ikusleak Roccoren jokaera ulertzea. Melodrama gogorra da, eta, ondoko galdera planteatzen du: hirian, herriko baloreek bal al dute zentzu eta lekurik? Bateragarriak al dira?


30/8/12

'Zinemako pertsonaiak' - Norma Desmond


Mututik soinura egindako trantsizioa ez zen industriako kide guztientzat zoragarria izan, adibidez, Norma Desmondentzat ametsgaizto bat izan zen. Norma zinemaren hastapenetan gehien distiratu zuen aktore garrantzitsuenetako bat izan zen. Normaren mundua “hitz egiten, hitz egiten, hitz egiten!” zuten pelikulek suntsituko zuten.

Norma Desmond Max von Mayerling, maiordomoarekin, bizi da Sunset Boulevarden duen etxe erraldoi batean. Aktoreak ez ditu pelikula berriak jasaten, eta etengabe berak egiten zituen pelikula bikainak gogoratzen ditu. Egun batean Joe Gillis izeneko gidoilaria ezagutuko du, eta honi mesede bat eskatuko dio Desmondek: berak idatzitako gidoi bat berrikustea. Istorioa Desmonden itzulera suposatuko luke. Ahoberoa, oldartsua… Arrakastatik ahazmenera azkar igaro zen Norma, eta horrek errealitatea fikzioarekin nahastea eragin zion. Normaren pasioa antzeztea da, honen bizitza: zinema.

28/8/12

'Carnage' (2011) - Helduak, umeak baino txarrago

Hasierako kredituak igaro bitartean plano finko bat erakusten digu Roman Polanskik. Zuhaitzen enborrek “eszenatoki” baten mugak zehazten dituzte. Plano horretan, bi zuhaitzen artean, umeen gurasoen arteko eztabaida piztuko duen ekintza gertatuko da, gizakiak arrazoitzeko duen gaitasun eza erakutsiko duen eztabaida. Plano ona.

Carnage’ pelikula bi arrazoiengatik interesgarria iruditu zait da: bata, espazio bakar batengatik apustu egiteagatik; bestea, duen iraupen laburragatik (79 minutu). Semeen arteko borroka baten ondorioz, umeen gurasoak gertatutakoaren inguruan modu zibilizatu batean hitz egiteko biltzen dira. Hasieran egoera maitekorra, lagunartekoa… eta faltsua da. Laster txakurrak zaunka hasiko dira eta pixkanaka bakoitzaren “fatxada” erortzen hasiko da, pertsonai bakoitzaren benetako izaera agerian utzita. Batetik erdi-mailako familia bat dugu (Foster eta C.Reilly), beste aldetik, erdi-altu mailako bat (Waltz eta Winslet). Biktimaren eta erasotzaileen gurasoak, hurrenez hurren.

Bi pertsonek ez dute eztabaidatzen batek nahi ez badu, kasu honetan lau pertsonek. Protagonisten arteko itxurazko maitekortasuna berehala desagertuko da: inor ez dago amore emateko prest, ezta ezezagun batzuek euren duintasuna zalantzan jartzea jasateko prest. Guratsuak, faltsuak, harroputzak… Pertsona zibilizatuak direla diote, zentzudun eta etikoak, baina oker daude. Pelikulak aurrera egin ahala, helduak umeak baino txarragoak direla erakusten digu Polanskik, euren helburu bakarra gatazkan arrazoia duen bakarra izatea baita. Pelikulan ikusten ditugun “helduak”, euren jostailuak (liburuak, mugikorrak, koloniak…) apurtzen dizkietenean negar egiten hasten dira. Lezioak eman nahi dituzten lau indibiduo dira, baina horiek dira bat jaso behar dutenak. Eztabaidaren bidez, erreprimituta eta lotuta bizi diren pertsonak direla ikusiko dugu: proiektu bat aurrera eramateko kapaz ez direnak, euren amarengandik banatzeko gai ez direnak, edo euren lanen menpe bizi direnak.

26/8/12

'It happened one night' (1934) - Jerikoren harresia


Frank Caprak zuzendutako 'It happened one night' pelikula, askorentzat, Zinemaren Historiaren lehenengo screwball komedia da. Azpigenero mota horren bereizgarrien artean karismadun protagonistak, erritmo bizia, zein maila sozial desberdina duten pertsonen arteko gatazkak daude. 'It happened one night' pelikula, nire ustetan, oso ona da: entretenigarria, xarmangarria eta oso dibertigarria da. Errtmoa noizbait moteltzen den arren, pelikulan screwball komedian klabe diren elementuak ikus ditzakegu. Pelikulak Capraren estiloa definituko duten zenbait elementu ere islatzen ditu.

Peter (Clark Gable) kazetaria da, gutxitan aurkitzen ditu egunkarian argitaratzea merezi duen istorioren bat, hori dela eta, kaleratu dute. Kaleratu bezain pronto, kasualitateak inoiz gertatu den istorio bitxiena eskura jarriko dio. New Yorkera doan autobus batean Peterrek Ellie (Claudette Colbert) ezagutuko du, Wall Streeteko gizon garrantzitsu baten alaba mizke hazia. Ellie ihesean dabil, aitaren baimenik gabe ezkondu baita (hegazkin-piloto famatu eta lelo batekin), eta horren bila doa.

Peterrek eta Elliek, batera, abentura ederra biziko dute. Akordio bat egingo dute, eta horri probetxua aterako diote biek: Peterrek Ellieri ihes egiten lagunduko dio baldin eta Elliek Peterri istorioa egunkarian argitaratzeko esklusibotasuna ematen badio. Bien arteko tentsio sexuala nabaria da.

20/8/12

'Knocked Up' (2007) - Heldugabeak, erretzaileak eta hardunaldiak



Ben mutil heldugabea da, egun osoa ematen du lagunekin marihuana erretzen eurek sortutako webgune “originala” etekinak noiz emango dizkien zain. Benek ez du helbururik, etorkizunak ez dio gehiegi kezkatzen. Allison, aldiz, etorkizun oparoa izan dezakeen kazetaria da. Allison haurdun geratuko da espero gabe Benekin gau zoro bat igaro ondoren.

‘Knocked Up’ komedia behin baino gehiago ikusi dut, eta gaur egun “amerikar komedia berria” deritzonaren eredu ona dela pentsatzen dut. Judd Apatow dago pelikularen zuzendaritza eta gidoiaren kargu. Istorioak era koherentean nahasten ditu komedia erromantikoa eta komedia eskatologiko eta lizunena.

Ondo egituratutako komedia da. Gidoia landuta dago eta pertsonaiak ondo eraikita, protagonisten eta gainontzeko pertsonaien arteko harremanak ondo definituta daude eta heldugabeko “familia” bitxi bat osatzen dute guztien artean. Komediako pertsonaiek xarma naturala dute.

19/8/12

'Duck soup' (1933) - O, berorren gorentasuna


Groucho Marx hil zenetik 35 igaro dira. Groucho Marx komediaren erregeetako bat da, batzuentzat komiko besteentzat komediante. Grouchok, bere anaiekin batera, 30ko hamarkadako komedia hankaz gora jarri zuten. Groucho, Chico, Harpo eta Zeppo iraultzaileak izan ziren eta zineak bizi ari zen trantsizioa (mututik soinura) aprobetxatzen jakin zuten. Trantsizio hori ‘Duck soup’ komedian antzeman dezakegu.

“O, berorren gorentasuna” – Zuk ere ez zaude gaizki

Zine mutuaren komedietan, umorea ikusizko ekintzetan oinarritzen zen: pertsekuzioak, pastel borrokak … Marx anaiek, Groucho buruan, komedia egiteko beste modu baten alde apustu egin zuten, eta ikusizko gagak elkarrizketa sarkastiko, zorrotz, azkar eta zenbaitetan absurdoekin nahasten hasi ziren. Elkarrizketa zorrotzak sortzeko zuten erraztasuna Marx anaien “marka” izango zen.

“Nirekin ezkondu nahi? Dirurik utzi al zizun? Erantzuiozu lehenengo bigarren galderari”.

‘Duck Soup’ Marx anaien komedia hobeen artean dago. Zinemaren Historiaren parte diren esaldi eta gag ugariz betetakoa, komiko ugarirentzat erreferente bihurtu direnak. ‘Duck Soup’en komedia dago, musikala dago, zine mutua dago, eta “mala letxea”. Zoramen dibertigarri bat da.

18/8/12

'Brave' (2012) | Merida, Pixarren printzesa ilegorri eta bihurria


(!) Oscar sariak 2013: Izendapen bat lortu du 'Brave' pelikulak: Animazio pelikula onena.

Hona hemen Meridaren istorioa, printzesa erreboltari eta abenturazalea. Meridak patuari aurre egitea eta hori aldatzea erabakitzen du. Hartutako erabakiak ondorio magikoak izango ditu. Pixarren beste zenbait pelikulek gehiago hunkitu ninduten arren, Brave ikusten primeran pasatu dut, pantaila handiaren aurrean proiektatutakoarekin liluratutako ume bat bezala sentitu naiz. ‘Brave’, gaur arte, animazioaren erregeek egin duten narrazio klasikoenetakoa da forman.

Istorioa Erdi Aroko Eskozian kokatuta dago eta printzesa moderno bat erakusten du, gaur egungo baloreetara moldatutakoa, balore eta printzipio aurrerakoiak baititu. Fergus erregearen eta Elinor erreginaren alaba borrokatzailea eta bihurria da, ez ditu amaren pausuak jarraitu nahi, ama protokoloari lotuta bizi baita (horregatik amak pelikularen hasieran ilea bilduta darama). Meridak libre izan nahi du, bere patua erabakitzeko eskubidea aldarrikatzen du eta horretarako, tradizioa alde batera uztea ezinbestekoa da.


Berekoikeriak bultzatuta, Meridak sorgin bati laguntza eskatuko dio amari gauzak argi uzteko. 

15/8/12

'Up' (2009) - Pixar eta koloretako puxikak


Pixarrek ‘Up’ pelikularekin animazioaren errege dela, berriz ere, erakusteaz aparte, animazioak istorio bikainak konta ditzakeela argi utzi du. Estreinatu zenean, pelikulak eztabaida pixka bat sortu zuen, animazio pelikulek duten kalitatea ikusita, sari banaketei begira, fikzio arruntetatik bereizi behar dira, ala ez?

Duela pare bat urte, Hollywoodeko akademiak arlo horretan aurrerapauso bat eman zuen, ‘Toy Story 3' Pelikula Hoberenaren kategorian Oscar sarietara izendatu zutenean. Pixarrek egin dituen azken pelikulek, bere istorioek gaur egun pantaila handian ikus ditzakegun beste zenbat istorio baino askoz helduagoak direla erakutsi dute: ondo egituratuta daude, narrazio sendo bat dute oinarrian eta maitagarriak diren pertsonaiak sortu dituzte.

11/8/12

'Ted' (2012) - Lizuna eta, aldi berean, samurra den hartza


(!) Oscar sariak 2013: Izendapen bat lortu du 'Ted' pelikulak: Abesti onena.

Johnny (Mark Walhberg) Bostonen bizi den ume bakarti eta inozentea da. Gabonetan hartz peluxe bat oparitu diote, eta horrek pozten du, ez da opariaz banatzen ezta momentu bat ere. Egun batean, Johnny gazteak desira bat eskatzen du, Ted bizirik egotea nahi du; eta hala gertatzen da. Orain, Johnny eta Ted helduak dira eta elkarrekin bizi dira. Egun guztia sofan etzanda ematen dute Flash Gordon ikusten marihuana erre bitartean.
Johnek 35 urte ditu eta heldugabea da. Lorirekin (Mila Kunis) erlazio bat du, lau urte daramate batera eta, une honetan, inflexio puntu batean daude. Lorik aurrerapauso bat eman nahi du erlazioan, Johnnyk aldiz, pozik dago dutenarekin, berarentzat nahikoa. John eta Tedek arteko adiskidetasuna oso indartsua da eta Lorirekin duen erlazioaren etorkizunari begira, oztopo nagusia. John heldu bihurtu beharko da Lorirekin jarraitu nahi badu eta bere bizitza hondatu nahi ez badu. Maitasuna eta adiskidetasunaren artean aukeratu beharko du, heldutasunaren eta “betiereko gaztaroaren” artean.
Ted hartza lizuna, lotsagabea, desatsegina, heldugabea eta samurra da. Baina Tedi horrek ez dio kezkatzen, izan ere, peluxezko hartz bat besterik ez da. Hartzari bere lagunarengandik banandu behar dela onartzea kostatzen zaio, ez da erraza izango.

8/8/12

'3:10 to Yuma' (2007) - Karismaz betetako westerna


Gaur egun western generoa nahiko ahaztuta dago zinema panoraman. Noizean behin, generoa berpizten saiatzen den pelikularen bat estreinatzen dute, baina ez dute publikoaren arreta gehiegi bereganatzen. Remake honetan, generoa berreskuratzen dute errespetu handiarekin; istorio on bat kontatzeaz aparte, generoaren kode klasikoenak ikusten ditugu pelikulan. ‘3:10 to Yuma’ pelikularen protagonistak ezin hobeak dira, nire ustez, Russell Crowe eta Christian Bale karisma handia duten aktoreak dira. Antzezpen-lehia erakargarria ikus dezakegu pelikulan, biek lan oso ona egiten dute.

Dan Evans (Christian Bale) baserritar xume bat da eta duen guztia galtzeko zorian dago. Gerran zauritu zuten, eta horren ondorioz hanka bat moztu behar izan zioten. Familiarekin bizi da arrantxo batean, eta ez du dituen zorrak ordaintzeko diru nahikoa. Batzuentzat gerra heroi bat da, beste batzuentzat galtzaile hutsa. Ben Wade (Russell Crowe) gaizkilea atxiloketaren berri duenean berehala boluntario aurkeztuko da, gaizkilea hirurak eta hamarreko trenera eramateko, Yumako kartzeleraino eramango duen trena.

5/8/12

'Prometheus' (2012) - Bizitzaren jatorria


(!) Oscar sariak 2013: Izendapen bat lortu du 'Prometheus' pelikulak: Ikusizko efektu onenak.

Elizabeth Shaw (Noomi Rapace) eta Charlie Hollowayk (Logan Marshall-Green) gehiago jakin nahi dute, Lurran bizitza egotearen zergatia, oro har, bizitzaren jatorria zein den jakin nahi dute. Egindako azken aurkikuntzaren ondoren, horien ustez bisita egiteko “gonpidapen”  bat dena onartzea erabakitzen dute. Gonbidapen hori kreazioaren ingeniarien eskutik omen dator, eta mendeetan zehar unibertsoaren beste muturretik bidalitakoa da. “Nor gara? Nondik gatoz?” galdera "dramatikoei" erantzun bat ematea izango da bidaiaren arrazoia.

Prometeok jainkoak desafiatu zituen gizakiei sua eman zienean eta gizakiak jainkoen berdinak balira bezala tratatzean. Prometheus espazio-ontziaren tripulazioak, ingeniariak, “jainkoak”, desafiatuko dituzte, teorian, bizitzaren sortzaileak direnei. Baliteke, lehen aipatutako galderek inoiz erantzun bat jasotzea, izan ere, “nor izan zen lehengo oiloa ala arrautza?” galderarekin gertatzen den bezala, buklea bilakatu daiteke. Galdera ugari eta erantzun gutxi, edo, agian, pertsonaiek onartu nahi ez duten erantzun bakarra dago.


3/8/12

Star System-a Hollywood klasikoan (V): sistemaren amaiera


Hollywoodek defendatutako star systema 50ko hamarkadan heldu zen amaierara. Garai hartan, estudio handien oligopolioa apurtu zen. Ordura arte, bost ziren egiten ziren pelikulen % 90 produzitzen zituzten ekoizpen etxeak.

Periodo horretan (1930-1950) estudio handiek aktoreengan zuten kontrola itzela zen, ia tiranikoa. Izarrek, ikono bihurtutako karakterizazio horiek, soilik produktuak ziren ekoizleentzat. Estudioak aktoreei nola ibili, nola jantzi, nola pentsatu eta nola hitz egin behar zuten esaten zieten. Batzuei izena aldatzera ere behartu zieten. Hori eta, Margarita Carmen Cansinos, Greta Lovisa, Archibald Leach edota Norma Jean izenak gutxitan entzun ditugun bitartean, Rita Haywoth, Greta Garbo, Cary Grant eta Marilyn Monroe izen artistikoak ezagunak dira mundu osoan zehar.

Hollywood klasikoa ametsen fabrika zen, baina baita ilusioena ere. Marilyn Monroe Star Systemaren funtzionamendua islatzen duen adibide hoberena da. Ekoizpen etxeen produktu gisa, Marilyn Monroek Hollywoodeko izar handi eta arrakastatsuenetako bat izan zen, betiereko ikonoa. Baina pertsona gisa, Norma Jeanek ez zuen Star Systema eta Studio Systemak eragindako presio mediatikoa jasan, ezta errutina jarraitu. Aktorearen bat-bateko heriotzak Hollywoodeko Studio Systemarekin amaitu zuen. Marilyn Monroe, Hollywoodeko “apurtutako jostailua” bihurtu zen.

Urteak pasa dira estudioek zuten menpekotasuna leundu zenetik, gaur egun, antzinako sistema desagertu dela diote batzuek, beste batzuek aldiz star systema guztiz inoiz ez dela desagertu defendatzen dute (batez ere aktore gazteen kasuan). Gauza bat nabaria da, emakume eta gizonen karakterizazioak gizartearekin batera eboluzionatu egin dutela. Baina, zein da gaur egun zinemak islatzen dituen karakterizazio eredu nagusiak? Hollywood klasikoak egindakoetatik oso urrun daude, ala uste dugun baino gertuago?

Star System-a Hollywood klasikoan (IV): Zine beltza


Figura maskulino eta femeninoen karakterizazioei dagokienez, eredu berriak ekarriko zituen sasi genero bat jaio zen: zine beltzaZine beltzak zine klasikoak aldarrikatzen duen heroi ahalguztiduna alde batera utzi eta heroi atsekabetu edo zauritu baten alde egiten zuen. Heroi mota hau, heroi klasikoa ez bezala, amorruaz gidatuta gauzatuko ditu ekintzak. Antiheroia da, gizon gogorrak, detektibeak, galtzaileak…. Izango dira nagusi: Humphrey Bogarten antzerakoak.

Emakumeei dagokienez aldaketa nabaria dago, femme fatale kontzeptua agertzen da lehen aldiz: emakume oso ederrak, manipulatzaileak, desira eta sexuaren isla, tentazioaren eredu.
Emakumeek zuten botereaz jabetzen dira orain, badakite nola biziraun gizarte matxista batean. Gizonaren gizontasun/boterea zalantzan jarriko du, ez da objektua, subjektua da. 

Helburuak ditu, eraginkorra da, borroka egiten du. Hala ere, amaieran zigortua izango da. Karakterizazio eredu hauek argi eta garbi antzematen ditugu Billy Wilderren Double Indemnity maisulanean.

Istorioaren protagonista Walter Neff da, heroi atsekabetua. Horren ekintzek gorrotoa, inbidia zein desira izango dute abiapuntu. Phyllis, pelikularen femme fatale-a da, kontrolatzailea, erdi zintzo erdi maltzurra, egoera kontrolpean duena.

Zine beltzean emakumea objektu izatetik subjektu izatera igaro zen bai, baina, gizonen eskutik zigorra jasotzen zuten. 40ko hamarkadan, zinearen narratibaren oinarrian, oraindik, matxismoa zegoen.

Star System-a Hollywood klasikoan (III): 30ko hamarkada, karakterizazio klasikoak

Adibide ugari daude, jarriko ditudanak ideia orokor bat eraikitzeko nahikoak direla uste dut. Zinema klasikoaren pelikula gehienetan gizonak hartzen du subjektuaren rola eta emakumeak objektuarena. Gizonezko protagonistek helburu zehatz bat izango dute, eta hori beteta, desira objektu bat jasoko dute trukean, emakumea. Beste era batean esanda, gizonezko protagonistak emakume protagonistarekin sexu harremanak izan nahi baditu, lehenago, narratiboki edo istorioan egin behar duen hori bete beharko du.
Honen harira, bi emakume eredu bereizten ziren zine klasikoan: batetik, “Maria”, bertutea, araztasuna… eta bestelako baloreen isla zen emakumea; bestetik, “Eva”, tentazioa (azkenean, “Eva” emakume eredua, “Maria”n bihurtuko da, gizarteak ezartzen dituen ‘estandarretara’ moldatuz).

Karakterizazio maskulino baten adibidea: Ringo Kid (Stagecoach, John Ford, 1939). Western klasikoen karakterizazioak subjektu-objektu bereizketaren eredu dira.

Filmaren protagonista John Wayne da, bere aitaren hiltzaileak bilatu eta hil nahi dituen heroia. Honen ondoan Dallas dugu, emagaldu bat. Ringok (Waynek) hiltzaileak akabatzen dituenean, Dallas-ekin geratuko da, objektuarekin, sariarekin. Emakumea elementu pasiboa da pelikula osoan zehar. Pelikula klasiko gehienek erakusten duten emakume eta gizonezkoen karakterizazio eredua islatzen du pelikulak.


 Karakterizazio femenino baten adibidea: Susan (Bringin’ up baby, Howard Hawks, 1938). Baziren arriskatzen zuten zenbait zuzendari, adibidez, Howard Hawks. Zuzendariak ‘Bringin’ up baby’ komedia aurrerakoia egin zuen. Horretan, emakumea ez da objektu hutsa izango. Katherine Hepburn aktoreak betidanik emakume independente eta sendoaren irudia izan du, eta hori da pelikulan ikusten duguna. Hepburnen pertsonaia pelikulan independentea da, sozialki, ekonomikoki eta sexualki. Pelikulan, gizonak eta emakumeak rolak aldatzen dituztela esan dezakegu. Literalki, emakumea da “prakak jantzita dituena” eta gizona menderatzen duena. Gainera, emakumearen jarrera aurrerakoia da, eginbeharraren gainetik, plazerra aldarrikatzen duelako.


Star System-a Hollywood klasikoan (II): Zertan datza?

Star system delakoa XX. mendearen hasieran sortu zen Hollywood-en. Ekoizpen etxeek publikoan zenbait aktoreengan zuten interesa aprobetxatzea erabaki zuten, aktoreak izar bihurtuz, desiragarri bihurtuz. 
Sistemaren sortzailea Adolph Zukor izan zen, Paramount-eko zuzendaria izango zena. Zukorrek antzerkian aritzen ziren zenbait aktore zinema izar bihurtzen saiatu zen, baina ez zuen lortu. Zerbaitek huts egiten zuen. Planteamenduan akats bat zegoela konturatu zen orduan, publikoak ez zituen antzerki aktore prestigiodunak pantaila handian ikusi nahi. Publikoak edo audientziak, aktore gazteak, xarmangarri eta dinamikoak ikusi nahi zituen pelikuletan. Hori dela eta, zinema estudio handiek izar gazteak kontratatzen zituzten, zazpi urteko kontratuak sinatzen zituzten helburu bakarrarekin: ikuslearen fideltasuna lortzea.

Estudioek aktoreak nonahi bilatzen zituzten: kalean, dendetan, tabernetan… Ezezagunak ziren pertsona horiek gero estudioaren “estandarretara” moldatuko zituzten: makillajea, estiloa, janzkera, ilea eta izena aldatuz. Oharkabean bizitzen zen emakume bat izar bihurtzen zuen star systemak. Adibidez, Jean Harlow aktorea:
Ezkerreko argazkian Jean Harlow gaztea ikusten dugu, eskuinekoan Hollywoodeko estudioen “estandarretara” moldatuta.

Star systemaren ezaugarri nagusietako bat, beraz, pelikulen protagonistak ziren. Aktoreak milioika jarraitzaileen idolo bihurtzea zen estudioen helburua, hau lortuta, aktore horren presentzia nahikoa izango zen pelikula bat arrakastatsua izateko. Sistemari esker, aktoreak publikoa edo masa kontrola zezaketen “txotxongilo” bihurtzen ziren, produktu hutsak.

Star systemaren barruan aktoreak desiragarriak izan behar ziren, hori dela eta, aktoreek zenbait bereizgarri fisiko eta moral izan behar zituzten, “jainkotiar” bihurtzeko idealizazio prozesuaren parte izateko. Ez zeuden heroi itsusi edo traketsik, ezin zuten polemikarik sortu, beti zuzen jokatu behar zuten. Aktore bat eskandalu baten parte bihurtzen bazen, kaleratzen zuten.

Nahiz eta 50ko hamarkadatik aurrera sistema leundu, 70 urte inguru egon da indarrean. Star Systemarekin batera rolak edo karakterizazio zehatzak agertu ziren lehen aldiz, bereizketa nabariak ezarriz emakume eta gizonen betebeharren artean.

Star Systema Hollywood klasikoan (I): Sarrera

Jean Luc Godardek, zinemagile frantsesak, eta Nouvelle Vague mugimenduaren sortzaileetako bat, zera esan zuen behin:

“Argazki batek errealitatea erakusten badu, zineak errealitatea erakusten du 24 fotograma-segunduko”

Zinema, errealitatea islatzeko tresna gisa erabili da askotan. Hori islatzeko generoa ez da elementu garrantzitsuena, hau da, ez du inporta fikzioa, musikala, western edota melodrama bat izan: genero guztiek balore batzuen alde egiten dute, estereotipo batzuen alde.

Pantaila handian ikusten ditugun estereotipo, edota karakterizazioak, gizartean une horretan errotuta dauden baloreen isla dira, horregatik, karakterizazioen ezaugarriak moldatzen joango dira gizartea aldatzen doan heinean.

Zinemak betidanik “eraiki” ditu heroiak, audientziaren identifikazioa bilatzen duten heroiak, eta balore zehatz batzuen alde egiten dutenak. Hala ere, heroi horiek aztertzean, desberdintasunak aurkitzen ditugu heroi femenino eta maskulinoen artean. Karakterizazio maskulino eta femeninoak lor zezaketen influentzia maila hobeto ulertzeko, zinemaren hastapenetara jo behar dugu: Hollywoodeko Star System-era, 1930-1950 bitarteko tartean oinarrituz.

Hurrengo sarrera multzoak Hollywood klasikoaren heroi maskulino eta femeninoen zenbait karakterizazio aztertuko ditu.