'Strangers on a train' (1951) - Kristal baten isla

Erlazionatutako edukia: 'Rebecca' (1940)

Tren geltoki bat, hondoan Kapitolioa, bi gizon tren batera igotzear dira. Ez dugu euren aurpegia ikusten, soilik bere zapatak. Gizonetako bat planoan ezkerretik sartzen da, bestea eskuinetik. Indizio guztiek elkar topatuko direla iradokitzen digute. Bien arteko nahigabeko ukitu batek euren bizitza aldatuko duen elkarrizketaren hasiera izango da. Modu horretan hasten da Alfred Hitchcocken ‘Strangers on a train’ pelikula. Hasiera ezin hobea.

Bi gizonak hizketan hasten dira. Alde batetik Guy Haines (Farley Granger) dugu, tenis jokalari gazte eta famatua. Bestetik, Bruno Anthony (Robert Walker), gizon nahiko bitxia; prentsan argitaratutako informazioagatik tenislariaren bizitzaren berri duena. Hitchcockek horrela aurkezten dizkigu pelikularen protagonista nagusiak; eta ez hori bakarrik, hasierako eszena horretan gero klabea izango den objektu bat erakusten digu ere, metxero bat.

Elkarrizketa tonu lasai batean hasten da; baina broma bat dirudien hori, pentsa daitekeen baino gauza serioago bat da: Brunok Guyri krimen perfektua gauzatzeko pausuak aurkeztuko dizkio. Susmorik gabe, lekukorik gabe. Bien arteko sekretua. Biek euren bizitzan oztopo bihurtu den norbait dute: Guyri emazteak ez dio dibortzioa ematen; eta Bruno eta aitaren arteko erlazioa ez da batere ona. Biek “akatu beharreko” norbait dute. Baina, esan bezala, batentzat broma bat baino ez dena, bestearentzat gauza serioa izango da.

‘Strangers on a train’ Patricia Highsmith idazlearen eleberri batean oinarritzen da. Erruduntasuna, moralitatea, ongia eta gaizkiaren arteko gatazka… ‘Strangers on a train’ moneta baten bi aurpegiak ikusten ditugu. Zentsu horretan, Guy “ongiaren” isla izango litzateke, eta Bruno “gaizkiarena”. Bakoitzak justizia bere modura ulertzen du. Hori bai, trenean izandako elkarrizketatik aurrera, batak egiten duen edozerrek bestearengan eragina izango du. Tratua beteko ote dute?

Guyk beti zuzena den hori egiten saiatzen da, etikoki zein moralki; Bruno aldiz askoz oldartsuagoa da;  bere begirada eta keinuek, hilketa bat arazoak konpontzeko aukera tentagarri gisa eskaintzen duen pertsona izatea… Brunorentzat hilketa bat joko baten parte dela pentsatzen du; horregatik, jolas parke bat bere krimena gauzatzeko lokalizazio perfektua izango da. Lekuko bakarra ikuslea izango da, eta horrela erakusten du Hitchcockek. Hilketa biktimaren betaurrekoen kristalean islatuta ikusten dugu. Plano bikaina.

Kontran, Guyk zalantza ugari dituen pertsonaia da. Galduta dago, kale itsu batean harrapatuta. Argiak eta itzalak, ate baten burdin barrak… erruduntasun sentimendu horren isla izan daitezke, gaizkia hautatzearen tentazio eta ondorioaren isla. Guyk bigarren aldiz Brunorekin topo egiten duenean gaua da. Une horretara arte Hitchcockek ongia eta gaizkiaren arteko oreka mantentzen saiatu da, bai narratibo bai formalki. Oreka hori lehen aldiz desagertuko da, gaueko “bilera” horretan. Lehenengo elkarrizketan argia zen nagusi, orain itzala eta iluntasuna baino ez dago. Ongia eta gaizkiaren muga zeharkatuko ote du Guyk?

‘Strangers on a train’ ez dago batere gaizki. Denbora, intriga eta tentsioa ongi maneiatzen ditu Hitchcockek. Amaierako atalean tenis partidaren eta Brunoren bidaiaren arteko muntaketa paraleloan ekintzen denbora guztiz bat etorriko ez dela dirudi, baina galdera sinple batekin parekatuko ditu zuzendariak. Tranpa ala ez, amaieran tentsioa etengabea da. Hori bai, nire ustez, klimaxa ona izan arren, gehiegizkoa iruditu zait ordura arte ikusitakoarekin konparatuz gero.

Pelikularen puntu ahulena aktore taldean dagoela pentsatzen dut, indarra falta zaie. Pertsonaia erakargarrien edo interesgarriena Bruno da. Esan didatenaren arabera, pelikularen amaiera eta eleberriaren amaiera ez dira berdinak (liburuaren amaiera konplexuagoa izanik). Pelikula interesgarri eta entretenigarria.