'Grand Piano' (2013)

Huts egindako nota

Jendez gainezka dagoen antzerki bat. Berriz ere hanka sartzeko beldurrez ihes egitear dagoen pianista. Beldur eszenikoa. Mehatxu konstante bat. Nota bakar bat gaizki jotzen badu, bera eta emaztea hilko ditu. Sekretu bat.

Eugenio Mirak zuzendutako ‘Grand Piano’ pelikularen trama dugu hori, sinplea. Egoera mehatxagarri horretatik abiatuta, gatazka hori oinarri gisa hartuz; zuzendariak tentsioa nagusi den atmosfera bat eraikitzen saiatzen da, baina nire ustez arrakasta gutxirekin. Horregatik, ‘Grand Piano’ pelikulak eskaintzen duen “intrigak” edo istorioak, ez nau gehiegi konbentzitu.

Pelikula etxe handi eta zahar batean hasten da, objektu erraldoiez beteta dago, hautsez betetakoak, “macguffinaren” aurkezpena da, gatazka pizteko aitzakiaren aurkezteko unea. Pianoa Tom Selznick (Elijah Wood) pianistaren maisu izandakoarena da. Lehenengo eszena horrek hasierako kredituen osagarri da. Pelikularen kredituak gustatu zaizkidala esan behar dut: pianoaren xehetasun planoak, partehartzaileen izenak figura musikalekin “apainduta” ageri dira; landutako kredituak dira eta nahiko esanguratsuak gainera.

'About time' (2013)

Tim Laken bizitza bitxia

Dena asmatuta dagoen genero bat baldin badago, hori komedia erromantikoaren generoa da. Askotan istorioen amaiera aurreikus dezakegu, horregatik zerbait ezberdina eskaintzea ez da batere erraza. Zaila da betiko “mutiko batek neska bat ezagutzen du, maitemintzen dira eta betirako pozik bizi dira” premisa jarraitzen duten istorioei beste bira bat ematea. Horregatik, ‘About time’ bezalako proposamen batekin topo egitean, egin dezakegun gauza onena istorioaren xarmagatik harrapatzen uztea da, eta bai, ikusitakoarekin harritzea. Irribarre batekin atera nintzen zinema aretotik, eta zentzazio horrek ez du parekorik.

Tim Lake (Domhanall Gleeson) istorioaren protagonista eta narratzailea da. 21 urte bete dituenez, aitak (Bill Nighy) sekretu garrantzitsu bat kontatuko dio: bere familiaren gizonezko guztiek denboran bidaiatzeko gaitasuna dute. Tim sinesgaitz ageri da jasotako informazioaren aurrean, baina probatzea erabakitzen du. Jarraitu beharreko pausuak errazak dira: armairu batean sartu, eta berriro bizi nahi duen une batean pentsatu. Hori bai, mugak dituen dohaina da. Soilik iraganera bidaia dezake. 

'Las brujas de Zugarramurdi' (2013)

Zoramenezko akelarrea

Apurtutako promesak, gizonekiko ezinikusia, emakumeekiko gorrotoa, lapurretak, amodio apur bat, beldurra eta zoramena.. Horiek dira Alex de la Iglesia bilbotarraren azken pelikulak eskaintzen dizkigun zenbait elementu. Zuzendariak Zugarramurdiraino eramaten gaitu, denok ezagutzen dugun inguru magiko eta ilun horretaraino. Bertan, gose diren sorgin batzuk bizi omen dira.

Josek (Hugo Silva) eta Tonyk (Mario Casas) urrea erosten den denda horietako bat lapurtzea erabakitzen dutenean hasten da. Jose bananduta dago, eta semeari ahalik eta bizitza erosoena eskaini nahi dio, baina ez du dirurik. Antzeko zerbait gertatzen zaio Tonyri. Tonyk ez du semerik baina langabezian dago, neskalagunaren itzalpean bizi da, beldur dio. Nahiko traketsak direnez, ez dute hasieran zuten plana guztiz jarraituko, hori dela eta, presaka ihes egin beharko dute. Taxi batean igota, Josek, horren semeak, Tonyk eta Badajozera joan nahi zuen ezusteko bidaiari batek Frantziarako bidea hartuko dute. Baina bidean ez dira bakarrik egongo, Joseren emazte ohia (Macarena Gómez) eta polizia segika dutelako. Iheslariak Zugarramurdiraino ailegatuko dira. Esperientzia ahaztezina biziko dute berton.

'Happythankyoumoreplease' (2010)

Ez gara perfektuak

‘Happythankyoumoreplease’ Josh Radnor aktoreak zuzendutako lehen pelikula da. Izenburu bitxia, ezta? Josh Radnor Ted Mosbyren pertsonaiagatik ezaguna da batez ere (‘How I met your mother’). Kasu honetan pertsonaia hori alde batera uzten saiatzen da, nahiz eta zaila izan. ‘Happythankyoumoreplease’ pelikula nahiko sinplea da, atsegina. Hiru istorio gurutzatzen dira, batzuk besteak baino interesgarriagoak. Modu apur bat behartuan gurutzatuko dira euren istorioak, baina beno.

Radnor pelikularen protagonista da. Sam Wexler da bere pertsonaia. Eleberri bat publikatu nahi duen idazlea da, baina momentuz berak idatzitako istorioek ez dute editorialen interesa pizten. Jasotzen duen kritika zorrotzena bere eleberriaren pertsonaiekin zerikusia du. Dirudienez, Wexlerrek idatzitako pertsonaiak ez daude ongi garatuta eta definituta; hau da, irakurlea pertsonaien alde ala kontra egon behar da?

'Jules et Jim' (1961)

Jules, Catherine eta Jim

Nouvelle vague edo “olatu berria” Frantzian 1960tik aurrera eman zen mugimendu zinematografikoa da. Mugimendu honen partaideek zinema ulertzeko eta ikusteko proposamen berriak egin eta aldarrikatu zituzten. Zinemagile horien artean Jean Luc-Godard, François Truffaut, Eric Rohmer, Jacques Rivette edota Claude Chabrol topa ditzakegu. Euren teoriekin Frantziako zinema hankaz gora jarri zuten. Guztiek zinema ikusten ikasi zuten zinema egiten. Aurrerapen teknologikoei esker, kalera atera ziren euren pelikulak grabatzera, aurrekontu txikiko lanak ziren, zinema komertzialetik urruntzen ziren. “Egileen teoria” defendatu zuten. Zinema klasikoan askotan zuzendariaren figura bigarren maila batean geratzen zen, ekoizlearen itzalean izkutatuta. Nouvelle Vagueko zinemagileekin formari garrantzia handia ematen zioten, “zuzendariaren esku horri”, hau da, zer kontatu garrantzitsua zen, baina baita nola kontatu ere.

‘Jules et Jim’ François Truffaut zuzendutako pelikula da eta Nouvelle Vague mugimendu zinematografikoaren barruan egindako lan garrantzitsuenetako bat da. Jules (Oskar Werner) eta Jim (Henri Serre) banaezinak diren bi lagun dira. Catherine (Jeanne Moreau) ezagutzerakoan biak maiteminduko dira, bere naturaltasunaz. Maitasun hirukote bitxi bat osatuko dute.

'Prisoners' (2013)

Muga zeharkatu ala ez

‘Prisoners’ Denis Villeneuvek zuzendutako thriller da, nahiko ona. Pelikulak ez du promozio gehiegi eduki, urteko azken txanpa honetan “pelikula handien” estreinaldi asko egoten dira, Oscar sarietara begira noski; baina ‘Prisioners’ ez zen zerrenda horietan zegoen pelikuletako bat. Gaur arte. Pelikula gustatu zait, eta hasieratik amaierara arte harrapatu nau.

Bi senar-emazte afaltzeko bildu dira: anekdotak, musika, abestiak… Dena zoragarria dirudi, zoriontasuna nonahi. Gurasoak hizketan dauden bitartean, bikotekideen alabak galdutako txilibitu baten bila doaz. Neskek denbora gehiegi eman dute kanpoan, eta gurasoak kezkatzen hasita daude. Desagertu egin dira. Berehala alaben desagerpena salatuko dute. Loki detektibea (Jake Gyllenhaal) izango da ikerketaren arduraduna.

Pixkanaka, pelikulak dramari eskaintzen dizkion lehen minutuak intrigaz betetako thriller batean bilakatzen doaz, ikuslea guztiz harrapatuz. ‘Prisioners’ konponbide zaila duen labirinto bat aurkezten digu, non akats bakoitzak berriro ikerketaren hasiera eramaten gaituen.

'Lawrence of Arabia' (1962)

T.E. Lawrence ofizialaren eboluzioa

Ondorengo kritikak spoilerrak ditu.

‘Lawrence of Arabia’ pelikulari buruz hitz egiten dugunean, burura etortzen zaigun lehen gauzetako bat bere iraupena da, pelikulak ia lau orduko iraupena baitu. Hori bai, lau ordu horiek (irekiera eta atseden musikalak barne) ez zaizkit astunegiak iruditu, produkzio zinematografiko itzela delako.

David Lean britainiarrak zuzendu zuzen produkzio mardul hau. Pelikulak Thomas Edward Lawrence (Pter O’Toole) ofizial britainiarraren bizitzaren atal bat erakusten du; gidoia “Los siete pilares de la sabiduria” memoria liburuan oinarrituta dago. Ez dakit zenbatekoa den liburuarekiko fideltasuna, sarean irakurri dudanaren arabera Lawrencen izaera pelikulan ageri dena baino barnerakoiagoa zen, baina beno. David Leanek mito bat sortuko du, eta ez hori bakarrik, horren atzean izkutatzen den pertsona aurkeztuko digu ere.

'Gravity' (2013)

Dena galdutzat eman ala borrokatzen jarraitu?

Tentsioa, suspensea, emozioa… hori guztia topa dezakegu ‘Gravity’ pelikulan, 3D formatuan ikustea merezi duen azken esperientzia zinematografikoa. Alfonso Cuaron zuzendari mexikarraren azken pelikula hipnotikoa da zenbait aspektutan. Istorioaren sinpletasunak, era txukun eta berritzaile batean grabatutakoa, hasieratik harrapatzen zaitu.

Ryan Stone doktorea (Sandra Bullock) eta Matt Kowalsky astronauta (George Clooney) istripu larri baten biktima izango dira. Satelite baten suntsiketa dela eta, hondakin ugari solte geratu dira, espazio zabalean sakabanatuta. Abiadura handiz mugitzen diren hondakin horiek protagonisten kontra talka egingo dute. Dena guztiz suntsituta geldituko da. Talka dela eta, NASArekin komunikazioa galdu dute. Bakarrik daude, ezerezean galduta.

'The night of the hunter' (1955)

Maitasuna eta gorrotoaren arteko gatazka

 ‘The night of the hunter’ Charles Laughton aktoreak zuzendu zuen pelikula bakarra dugu. Pelikulak ez zuen arrakasta handirik lortu estreinatu zutenean, hori dela eta, Charles Laughtonek zuzendaritza zinematografikoa alde batera uztea erabaki zuen.

Ben Harperrek banku bat lapurtu du eta bi pertsona hil ditu. 10.000 dolar hartu ditu guztira. Polizia segika du, hori dela eta, urkara kondenatuko dutela aurreikusita, semeen bila joango da. Harperrek lapurtutako dirua emango die semeei, euren etorkizuna oparoagoa izateko. Hala ere, oparotasuna baino, arazoak izango dituzte.

Kartzelan, Harry  Powellekin (Robert Mitchum) partekatzen du gela. Gau batean, erdi lo zegoela, bere familiari utzitako diruaren inguruan hitz egiten du. Powell, dirua eskuratzeko ideiaz erakarrita ezin hobeki dakien plana antolatzen hasten da. Behin aske dagoenean, Harperren alarguna maitemintzen saiatuko da horren ondasunekin geratzeko. Ehiza hasten da.

'Ikiru' (1952)

Bizitzaren balioa

Akira Kurosawak zera esan zuen: “soilik bizitzaren balioaz ohartzen gara heriotza hurbil dagoenean”. Zuzendari japoniarrak ideia hori ‘Ikiru’ pelikulan erakustea erabaki zuen, bizitza eta heriotzaren inguruko erreflexioa egiten duen drama honetan (bizitzaren zentzua, munduan betetzen dugun papera, aztarnak uztearen nahia…). Drama bitalista, baina zenbait aspektutan ezkorra (gizarteari eta klase politikoari dagokionez adibidez, korrupzioa, lan gaitasun eza… eta bestelakoak kritikatzen ditu Kurosawak, besteak beste).

Narratzaile batek pelikularen protagonista aurkezten digu: Kenji Watanabe jauna. Watanabek 25 urte baino gehiago daramatza funtzionario gisa lanean, egun bat ere ez da falta. Medikuak minbizia duela esan dio, bere bizitza itxaropena sei hilabetekoa da. Albiste txar hori jaso ondoren, Watanabek bere bizitza birpasatzen hasten da, bere lorpenak. Baina, zeozer esanguratsu egin ote du? Aipatzea merezi duen zerbait?

'La gran familia española' (2013)

Porrota onartu, garaipena gozatu

Hego Afrikako futbol txapelketako finalaren egun berberean ezkontza bat ospatzea baino ideia txarragorik al dago? Dirudienez, ez. ‘La gran familia española’ Daniel Sánchez Arévalok zuzendutako laugarren film luzea da. Zuzendariaren aurreko pelikulak, neurri handiago ala txikiago batean, gustatzen zaizkit. Horregatik, nahiz eta hasiera batean pelikularen jatorrizko ideiak nire interesa piztu ez, konfiantza boto bat ematea erabaki nuen. Dudarik gabe, merezi du. ‘La gran familia española’ komedia dramatiko ona iruditu zait (gustuko dudan genero bat da).

‘7 brides for 7 brothers’ musikala erreferentzia gisa hartuta (pelikula pantaila handian ikustea ez du preziorik), familia burua, Hector Colomeren papera, familia handi bat izan nahi du, hori da bere ametsa eta helburua. Musikalean bezala, semeen izenak biblikoak izango dira: Adan (Antonio De la Torre), Benjamin (Roberto Álamno), Caleb (Quim Gutierrez), Daniel (Miquel Fernández) eta Efrain (Patrick Collado). Bost anaiek akats bat direla pentsatzen dute, eta ez dute aitak bizitzan izandako akatsak errepikatu nahi.